2020 оны Химийн салбарын Нобелийн шагнал

Нийтлэсэн Б Нямдаваа
2020-11-28
1134

2020 оны Химийн салбарын Нобелийн шагналыг “амьд организмын удамшлын мэдээллийг генийн төвшинд өөрчилж, засах аргыг хөгжүүлсэн учир” хувь нэмрийг нь үнэлэн Эммануэль Чарпентьер, Женнифер Доудна нарт олгосон.

2020 оны Химийн Салбарын Нобелийн шагналтнууд

Эммануэль Чарпентьер (Макс Планкийн Эмгэг төрүүлэгч бичил биетний хүрээлэнгийн захирал)
1968 онд Францын Жувис-сюр-Орге хотод төрсөн. Тэрээр Францад Пьер болон Мари Кюри нарын их сургуульд биохими, микробиологи, генетикийн чиглэлээр суралцаж, 1995 онд микробиологийн чиглэлээр Пастерийн Институтэд хийсэн судалгааны ажлаар докторын зэрэг хамгаалсан. Дараа нь тэрээр АНУ-д, Рокфеллерийн Их Сургууль, Нью-Йоркийн Их Сургуулийн Лангоне Анагаах Ухааны Төв, Биомолекул Анагаахын Скирболын Хүрээлэнд болон Сент-Жүд хүүхдийн судалгааны эмнэлэгт үргэлжлүүлэн ажиллав. Эммануэль Европ руу буцаж Австрийн Вена Их Сургуулийн Макс Ф.Перуцын лабораторид туслах, дэд профессороор өөрийн судалгааны багаа байгуулж, микробиологийн чиглэлээр дагнан ажилласан. Дараа нь Шведийн Умеа Их Сургуулийн халдварын молекул биологийн лабораторид дэд профессороор томилогдож, анагаах ухааны микробиологийн чиглэлээр ажилласан. 2015 онд Эммануэль Макс Планкийн Нийгэмлэгийн эрдэм шинжилгээний гишүүн, Макс Планкийн нэрэмжит Халдвар судлалын хүрээлэнгийн Халдварын биологийн зохицуулалтын газрын захирлаар томилогдсон. 2016 оноос хойш Эммануэль Гумбольдтын Их Сургуулийн хүндэт профессор, 2018 оноос хойш Берлин дэх Макс Планкийн Эмгэг төрүүлэгч бичил биетний хүрээлэнгийн үүсгэн байгуулагч, захирлын үүрэг гүйцэтгэгчээр ажиллаж байна.

Женнифер Анне Доудна (Калифорнийн Их Сургуулийн Химийн тэнхимийн болон Молекул ба эсийн биологийн тэнхимийн профессор) 1964 оны 2-р сарын 19-нд Доудна Хавайн Хило хотод төрж өссөн. Тэрээр CRISPR-ийн ген засварлах ажлын анхдагчийн нэг гэдгээр алдаршсан Америкийн биохимич юм. Тэрээр 1985 онд Помона коллежийг төгсөж, 1989 онд Харвардын Анагаах Ухааны Их Сургуульд докторын зэрэг хамгаалсан. 2012 онд Доудна, Эммануэль Чарпентьер нар анх удаа CRISPR-Cas9 (нянгийн дархлааг хянах бактерийн фермент) -ийг геномын програмчлагдсан засвар хийхэд ашиглаж болно гэсэн санал дэвшүүлсэн бөгөөд энэ нь биологийн түүхэнд хамгийн чухал нээлтүүдийн нэг болсон.

Генетик хайч: Амьдралын кодыг дахин бичих хэрэгсэл

Судлаачид амьд организмын дотоод үйл ажиллагааг судлахын тулд эсийн генийг өөрчлөх шаардлагатай байдаг. Энэ нь цаг хугацаа их шаарддаг, заримдаа боломжгүй ажил байсан боловч CRISPR / Cas9 генетик хайчыг ашиглснаар хэдхэн долоо хоногийн дотор амьдралын кодыг өөрчлөх боломжтой болсон юм.

Эммануэль Чарпентьер хүн төрөлхтөнд хамгийн их хор хөнөөл учруулдаг бактериудын нэг болох Streptococcus pyogenes-ийг судлахдаа өмнө нь үл мэдэгдэх молекул болох tracrRNA -ийг нээжээ. tracrRNA нь бактерийн CRISPR / Cas-ийн нэг хэсэг бөгөөд ДНХ-ийг хэрчих замаар нь вирусийг идэвхгүй болгодог байна.

Чарпентьер 2011 онд нээлтээ хэвлүүлсэн бөгөөд тэр жилдээ РНХ-ийн талаар өргөн мэдлэгтэй, туршлагатай биохимич Женнифер Доуднатай хамтран ажиллахаар болжээ. Тэд хамтдаа бактерийн генетик хайчны молекулын бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг хялбаршуулж, ашиглахад хялбар болгох ажлыг хийсэн.

Чарпентьер, Доудна нар CRISPR /Cas9 генетикийн хайчыг 2012 онд нээснээс хойш тус аргын хэрэглээ тэсрэлт болсон. Энэхүү хэрэгсэл нь суурь судалгааны ажилд олон чухал нээлт хийхэд хувь нэмэр оруулсан бөгөөд ургамал судлаачид хөгц мөөгөнцөр, хортон шавьж, ган гачигт тэсвэртэй ургац боловсруулж чаджээ. Анагаах ухаанд хорт хавдрын шинэ эмчилгээний клиник туршилтууд хийгдэж байгаа бөгөөд удамшлын өвчнийг эмчлэх боломж ойртсоор байна. Эдгээр генетикийн хайч нь амьдралын шинжлэх ухааныг шинэ эринд авчирсан бөгөөд олон талаараа хүн төрөлхтөнд хамгийн их ашиг тусаа өгч буй арга юм.

Зураг: CRISPR / Cas9 генетик хайчын ажиллах зарчим